Blog ILVO blogt van het agro-ecologisch proefplatform in Hansbeke: "Met boekweit kan je wel geld verdienen!"
Zit je met een mislukte oogst in het voorjaar? Durf eens het vergruisde boekweit zaaien! Dat levert je niet alleen snel een nieuwe oogst op, er is ook een groeiende vraag naar dit glutenvrije product waardoor de verkoopprijzen steeds interessanter worden.
Door een tegenvallende stand van het graan op een perceel in Hansbeke werd er besloten om het graan te vernietigen met een klepelmaaier. De gewasresten werden nadien oppervlakkig in de bodem gewerkt met de Moreni Mulcher van Mouton Agri.
Omdat er al een belangrijk deel van het groeiseizoen gepasseerd was, werd er gekozen om boekweit samen met een graskruidenmengsel door te zaaien. Door de boekweit na de laatste vorst in mei in te zaaien konden we de boekweit later op het jaar samen met de geslaagde graanpercelen in augustus oogsten. De zaai gebeurde met een Sky Easy Drill van Zaaiwerken Annendyck, een machine die zeer gemakkelijk kan zaaien tussen gewasresten van graan. Door het graskruiden-mengsel tegelijkertijd in te zaaien met de boekweit werden de kosten voor inzaai van het grasland na de boekweitoogst uitgespaard. Het doorzaaien zorgt ook voor enkele andere voordelen. Zo zorgen we met doorzaaien voor minder bodemverstoring, kan de bodem beter vocht vasthouden en kunnen nieuwe gewassen beter groeien doordat ze de wortelgangen van het vorige gewas kunnen herbenutten. De doorzaaibeurt kostte ons 105 euro per hectare.
In het mengsel dat samen met de
boekweit werd ingezaaid bevindt zich rode klaver,
inkarnaatklaver, rietzwenkgras, kropaar, luzerne, chicorei, kleine pimpernel en
smalle weegbree. Door dit mengsel door te zaaien kan er beroep gedaan worden op de volgende
ecoregelingen: “De toepassing van vruchtafwisseling met vlinderbloemigen (108 euro/ha)”,
“Ecologisch beheerd grasland (300 euro/ha)” en “De toepassing van
erosiebestrijdende teelttechnieken (86 euro/ha)”.
Boekweit kan een goede oogst leveren op droge bodems met weinig stikstof en een lage pH. Op rijkere gronden mislukt de teelt regelmatig doordat er dan minder zaad en te veel blad wordt gevormd. Boekweit was dus de ideale zomerteelt voor dit perceel, waarvan de bodem al deels uitgeput was na de mislukte graanteelt.
Het ideale oogsttijdstip is moeilijker te bepalen bij boekweit dan bij granen. De boekweitzaden bevinden zich niet in één aar, maar in verschillende trossen. Die trossen blijven zich ontwikkelen tot de eerste vorstperiode en zijn niet allemaal even oud. Hierdoor zijn nooit alle zaden perfect rijp bij de oogst.
Uiteindelijk werd beslist om de boekweit na drie maanden, of 100 dagen, te oogsten op 24 augustus. Op die manier konden we dit combineren met de oogstwerkzaamheden voor het graan en kon het kruidenrijk grasland in de ondergroei zich nog voldoende ontwikkelen in het najaar. De oogst begon met een maaibeurt van een zwadmaaier met extra dunne banden. De dunne banden verstoren de bodem en het onderliggende grasland veel minder. Door het maaisel meteen op zwad te leggen droogt de oogst ook beter en vermijden we ‘broei’, hetgeen kwaliteitsverlies en een slechtere verkoopprijs zou betekenen. Daarnaast zorgt het drogen op zwad ervoor dat eventuele onkruidzaden van de onkruidplanten valt.
Tot slot werd de oogst door een dorser met een specifieke opraapband verzameld zodat het verlies van boekweitzaden tijden de oogst maximaal beperkt werd. De verhakselde boekweitstengels werden door deze opraapwagen nadien verspreid over de akker om het koolstofgehalte in de bodem te verhogen en voedingsstoffen terug te geven aan het volggewas. Het maaien en dorsen kostte ons 230 euro per hectare en uiteindelijk werd er 1,9 ton boekweit geoogst per hectare. Drogen en sorteren vond plaats bij Verhelst Agri.
Afnemers van PHAE, zoals les Grands Blés en Artemeersemolen kopen graag boekweit aan voor de verwerking tot producten voor humane consumptie. Boekweit bezit immers enkele unieke eigenschappen. Zo bevat boekweitmeel geen gluten, terwijl het meer koolhydraten, vezels en mineralen (calcium, magnesium en kalium) bevat dan tarwemeel. Boekweitmeel wordt daarom vaak gebruikt om tarwe- of speltmeel te vervangen in brood en pasta voor personen met een glutenintolerantie of coelackie. Door deze eigenschappen zijn afnemers bereid om 800 euro per ton gesorteerde boekweit te betalen. Wanneer het strooisel niet op het land wordt uitgespreid kan het nog apart verkocht worden. Het geïnstalleerde kruidenrijk grasland kan in het najaar nog gemaaid worden en verkocht worden aan maximaal 200 euro per hectare.
Naast de verkoop voor humane consumptie kan boekweit ook als eiwitrijk diervoeder verkocht worden aan 1000 euro per hectare op stam of als zaaigoed voor 3,85 euro per kilogram zaaigoed.