ILVO blogt ILVO BLOGT vanop het proefplatform Agro-Ecologie Hansbeke: Kweekgras voorkomen

Graan in de rotatie: twee of drie keer?

Op PHAE wordt normaal maar 2 jaar na elkaar graan geteeld op een perceel waar voordien tijdelijk grasland stond. Na 2 jaar graanteelt is de bodem uitgeput en kan ze niet genoeg stikstof meer leveren voor een extra jaar graanteelt. Om de bodemvruchtbaarheid te verbeteren en de onkruiddruk te doen dalen moet er dus terug tijdelijk grasland ingezaaid worden.

Toch werd in 2022 voor het derde jaar op rij graan verbouwd op bepaalde percelen. De landbouwer koos hiervoor omdat er meer te verdienen valt aan graan dan aan grasklaver. Om een derde jaar graanteelt mogelijk te maken moesten we er wel voor zorgen dat er nog genoeg stikstof in de bodem aanwezig was. Daar zorgden we voor door in het tweede jaar graanteelt een extra compostgift te geven aan het graan als een vorm van bemesting. Daarnaast werden er klavers tussen het graan gezaaid zodat die extra stikstof konden aanleveren aan de bodem via hun wortelknollen. Doorheen het jaar bleek dat de extra compostgift en de inzaai van klavers weinig effect hadden op de graanoogst, en eigenlijk hadden we dat moeten weten. Compost geeft namelijk maar een beperkte fractie van zijn aanwezige stikstof binnen het jaar vrij. En klavers binden vooral stikstof wanneer ze in een tijdelijk grasland staan, niet op een akker.

Kweekgras? Dju toch!

Er werd ingespeeld op de schrale bodem door te kiezen voor het ras ‘Rode Chidam’ (zie foto) dat minder stikstof nodig heeft om tot een goede oogst te komen. Ondanks deze keuze stond het gewas ijl. Waarschijnlijk omdat de bodem van deze percelen het zandigst zijn. Doordat het graan ijl op de akker stond, begon het kweekgras dat al in het tweede jaar voorkwam op bepaalde plekken, nog meer te woekeren in het derde jaar graanteelt.

Kweekgras wordt door vele landbouwers als een onkruid beschouwd en is moeilijk te bestrijden. De plant heeft namelijk ondergrondse wortelstokken die moeilijk te verwijderen zijn en ook nog eens gemakkelijk hergroeien. Desondanks gingen we echter de uitdaging aan op PHAE om de kweek mechanisch te verwijderen op de akkers. Hoe we dat deden lees je hieronder.

Kweekgras mechanisch bestrijden: werkgangen en machines

De Cultivator

Tussen het tweede en het derde jaar graan probeerden we het kweekgras terug te dringen met een oppervlakkige passage van een moreni rotorkopeg en 20 cm diep ingestelde ecoploeg. Op die manier hoopten we het kweekgras zo diep in de bodem te duwen dat het zou afsterven. Deze aanpak werkte duidelijk niet: het kweekgras kwam nog meer terug in het derde jaar graan. Voor de inzaai van het tijdelijk grasland wilden we het kweekgras volledig verwijderen. Daarvoor kozen we een bewerking met een cultivator. Een machine die vooral bodems terug losser maakt door 15 cm diep tanden tussen de stoppels te laten lopen (zie foto).

De rodweeder

Op deze vaste tand-cultivator werd achteraan een zeshoekige staaf in lagers gemonteerd, een zogenaamde rodweeder. Op die manier combineert men de bodemwerking van de cultivator met de mechanische onkruidbestrijding van de staaf .

Het principe achter de rodweeder is vrij eenvoudig. Tijdens de werkgang loopt de staaf ongeveer vijf cm diep in de grond en gaat hij draaien door zijn zeshoekige vorm. De wortels van de kweek worden bij aantoetsen door de staaf door de draaibeweging naar het grondoppervlak geduwd. Deze resten zullen op de grond uitdrogen waardoor deze minder snel opnieuw zullen groeien. De Rodweeder wordt veel toegepast in Noord-Amerika en onderzoek (van Doorn et al., 2012) toonde aan dat de Rodweeder ook in de Lage Landen goed werkt tegen wortelonkruiden als je de bewerking genoeg herhaalt.

Het gebruik van de rodweeder in Hansbeke was niet zo succesvol om de volgende redenen:

• De wortels van het kweekgras waren door eerdere bewerkingen dieper in de bodem komen te zitten.

• De wortels van het kweekgras waren in kleine stukken versnipperd door de vorige bewerkingen. Die kleine stukken botsen minder makkelijk tegen de staaf, waardoor het kweekgras minder makkelijk naar de oppervlakte werd geduwd.

• Na de werkgang viel de langverwachte regen. Daardoor droogden de wortels die wel naar boven gewerkt waren niet volledig uit.

En een rol als rodweeder?

Om het kweekgras nog beter te bestrijden deden we beroep op onze creativiteit. We combineerden de cultivator met een dikkere rol als rodweeder, in plaats van een dunne staaf. Doordat een rol een grotere diameter heeft dan een staaf, zouden de kleine stukjes kweek een grotere kans hebben om tegen de rol te botsen en naar boven geduwd te worden. Op PHAE werkte de rol ook effectief beter dan de staaf.

Toch waren we niet tevreden met het resultaat: de wortelstokken van de kweek lagen nog steeds voor een deel in de bodem begraven. We zochten verder naar een machine die de wortels van het kweekgras nog beter naar de oppervlakte kan brengen. Lees de volgende blog om meer te weten te komen over die machine.

van Doorn, D., Riemens, M. M., & Huiting, H. F. (2012). Rod weeder vaak effectiever. Nieuwe oogst / Magazine gewas, 8(10), 5-5.